Tylicz

Tylicz to wieś w województwie małopolskim, położona u zbiegu rzeki Muszynka i potoku Mochnaczka na granicy Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego, ok. 6 km od Krynicy-Zdroju.

Początki miejscowości sięgają wieku XI, gdy na szlaku między Polską a Węgrami istniała osada Ornawa. W 1336 r. stała się ona wsią królewską, w II połowie XIV wieku otrzymała prawa miejskie by jeszcze przed 1400 je utracić. W roku słynnej bitwy pod Grunwaldem miejscowość znana jako Miastko została spalona i zniszczona przez wojska węgierskie, a w roku 1612 odzyskała prawa miejskie i zmieniła nazwę na Tylicz. Kolejna degradacja miasta nastąpiła w pierwszej połowie XX wieku, różne źródła podają rok 1914, 1930 lub 1935.

W miejscowości znajdują się źródła i rozlewnie wód mineralnych, ekshalacje dwutlenku węgla Mofeta Tylicz oraz stylowe pijalnie Źródło Bradowiec i Zdrój Główny. Na malowniczym przełomie Muszynki rozpoczyna się ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Na Rakowsku”. Do Tylicza prowadzi również szlak turystyczny z Kopca Pułaskiego w Krynicy-Zdroju przez Huzary.

Zimą niezapomnianych atrakcji dostarcza Centrum Narciarskie Master-Ski z 2 wyciągami talerzykowymi, wyciągiem krzesełkowym i bezpodporowym, a także 11 trasami narciarskimi, w tym snowparkiem. Trasy są sztucznie naśnieżane, ratrakowane i oświetlone. Dostępna jest także Stacja Narciarska Tylicz, Góra Szwarcowa z 3 wyciągami orczykowymi, a także wyciąg talerzykowy Eljar.

Turystyka w Tyliczu

Tylicz noclegi – wieś letniskowa (dawniej miasteczko) u zbiegu Muszynki i Mochnaczki, położona 6 km na wschód od Krynicy-Zdroju.

Już w XIII w. na ważnym szlaku handlowym na Węgry przez Bardejov istniało osiedle Orawa, któremu w 1363 r. Kazimierz Wielki nadał prawa miejskie i potwierdził nazwę Miastko lub Novum Oppidum, fundując kościół oraz szkołę parafialną. Miastko otrzymało wówczas mury obronne. Posiadało prawo składu, zapewniające wysokie dochody, oraz własny sąd. Stąd zapewne wywodzi się nazwa wzgórza na pd. od Tylicza – Szubienica (685 m) i jego zbocza – Łaska. W 1391 r. Władysław Jagiełło oddał Tylicz biskupom i miejscowość pozostawała w ich władaniu aż do 1783 r. Oprócz nazwy Nowe Miastko Tylicz nazywany był także Ozdoba, ze względu na swoje piękne położenie w szerokim obniżeniu dolin Muszynki, Mochnaczki, Roztoki i Bradowca. W XV w. przebywali tu Husyci (Taborycki), zakładając w okolicy „ruchome” obozy, zwane Kocimi Zamkami. W XVI w. napłynęła w ten rejon ludność wołosko-ruska (później Łemkowie). W drugiej połowie XVI w. nastąpił upadek świetności Tylicza. W 1612 r. biskup krakowski Piotr Tylicki, wykorzystując położenie Miastka, nadał mu ponownie prawa miejskie, własny herb i liczne przywileje. Reaktywowano parafię, a dla miejscowości ustaliła się obecna nazwa Tylicz. Po I wojnie światowej Tylicz utracił prawa miejskie.
W 1945 roku repatriowano stąd większość miejscowych Łemków do ZSRR, a pozostałych latach 1947-1948 na Ziemie Zachodnie.

Tylicz znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich.
Teren przycerkiewny oraz pobliski cmentarz zdobią piękne lipy zaliczane do pomników przyrody.

W ciszy i spokoju

Maleńka i pełna uroku wieś, jaką jest Tylicz noclegi, leży nieopodal najnowocześniejszego ośrodka zimowych sportów w Polsce – Krynicy-Zdroju. Aż ciężko uwierzyć, że tylko siedem kilometrów dzieli to zatłoczone i głośne miasto od pełnej ciszy i spokoju, niewielkiej wsi. To właśnie z tego słynie Tylicz: z ciszy, spokoju, oraz bogatej historii i przepięknych krajobrazów. Tylicz to wspaniałe miejsce dla miłośników dzikich gór i ciszy, gdyż z jednej strony jest łatwo dostępny, a z drugiej pozwala poczuć atmosferę odosobnionego Beskidu Niskiego.

Tylicz to miejscowość turystyczno-wypoczynkowa. Świetnie się sprawdza na ferie, krótki wypoczynek weekendowy, dłuższy urlop czy wakacje dla rodzin z małymi dziećmi. Bardzo dobrze jest tutaj rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna.

Okolice Tylicza obfitują w podania i legendy na temat „zbójnictwa”. W wielu miejscowościach, w tym również w Tyliczu są jaskinie, które są wiązane z ich działalnością.

Szlaki turystyczne Tylicza

W Tyliczu można wędrować licznymi szklaki turystycznym, rowerowymi.

Tylicz – Szwarcowa – Huzary (863m n.p.m.) – Kopiec Pułaskiego – czas wędrówki to około 2 godziny  i powrót 1 godzinę i  40 minut. Początek trasy rozpoczyna się przy końcu ul. Biskupa Tylickiego. Szlak prowadzi polną drogą w kierunku północnym, intensywnie pod górę. Po wejściu na pierwsze  wzniesienie widzimy za sobą piękną i niepowtarzalną panoramę Tylicza, Muszynki, Przełęczy Tylickiej oraz Lackowej i gór słowackich pokazujących się  horyzoncie krajobrazu. Dalej szlak wiedzie przez las – początkowo łagodnie, a przy szczycie Huzarów dość stromo i coraz trudniej. Mijając szczyt wkraczamy  na inny szkak – szlak żółty zbiegający z Jakubika. Dalej w dół, serpentynami, docieramy do drogi asfaltowej, przy której stoi Kopiec Pułaskiego. Z tego miejsca można udać się dalej do centrum Krynicy Zdrój  lub za znakami żółtymi na Górę Parkową.

Tylicz – Szalone – Bradowiec – Rakowskie – Powroźnik – czas przejścia trasy około 3godziny  Szlak wiedzie przez szczyty okalające  miejscowość Tylicz od strony zachodniej. Wkroczyć na niego można z centrum Krynicy lub ze szczytu Góry Parkowej. Wiedzie w większości przez lasy mijając kolejne dosyć wysokie 800 – metrowe wzniesienia. W okolicach Bradowca w miejscach, gdzie las się nieco przerzedza możemy podziwiać panoramę Tylicza pomiędzy drzewami , z kościołem, cerkwią i licznymi wyciągami narciarskimi, z których słynie Tylicz. Szlak schodzi do sąsiedniej miejscowości Powroźnik, w miejscu przystanku PKS, skąd Możemy wrócić autobusem do Tylicza.

Muszynka – Kamienny Horb (827m n.p.m.) – Wojkowa – czas przejścia około 3 godziny.  Szlak ten rozpoczyna się w miejscowości  na południowy – wschód od Tylicza. Prowadzi początkowo intensywnie pod górę, przez pastwiska wypasowe, następnie przez  dosyć rzadki las będący historycznym rezerwatem „Okopy Konfederatów Barskich”. Dalej wzdłuż granicy państwa Polskiego . Po drodze znajduje się kilka punktów z widokiem na stronę słowacką, gdzie możemy podziwiac krajobrazy naszych południowych sąsiadów.  Szlak kończy się w małej wiosce Wojkowa, 8 kilometrów  od Tylicza.